تحلیل کهن‌الگویی الهی نامه ی عطار (داستان زن صالحه) بر اساس نظریات یونگ

نقد کهن‌الگویی یکی از رهیافت‌های اصلی نقد ادبی معاصر و مبتنی بر نقد روان‌شناختی است که به کشف ماهیت کهن‌الگوها و نقش آن‌ها در ادبیات می‌پردازد. آثار عرفانی همچون بسیاری از آثار ادبی دیگر منعکس کننده نمادین کهن‌الگوهاست. بررسی موردی حاضر خوانشی یونگی از داستان زن صالحه در الهی نامه عطار است. در پژوهش حاضر سعی شده تا با رویکردی توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای، مبانی نظری دیدگاه یونگ و کهن‌الگوهای مورد نظر او به اختصار معرفی شوند. این پژوهش با محور قراردادن شخصیت‌ها، موقعیت‌ها و نمادهای کهن‌الگویی به تحلیل داستان می‌پردازد و نشان‌دهنده قابلیت‌های بالای این اثر در حیطه ناخودآگاه روان آدمی و سرشار از کهن‌الگوها است. آن‌چه از پژوهش حاضر مستفاد می‌شود این است که حکایت مورد بحث از ظرفیت بالای تاویل بر مبنای نظریات روان‌کاوانه یونگ برخوردار است. زن صالحه که کهن‌الگوی قهرمان در شخصیت او حاکم است در موقعیت کهن‌الگویی سفر با طی کردن فراز و فرودهای مختص این کهن‌الگو و پشت سر گذاشتن نیروهای ناخودآگاه جمعی نظیر پیر دانا، ولادت مجدد، آنیموس، سایه و پرسونا به مرحله خودشناسی و فردیت دست یافته و مراحل سلوک را به بهترین شکل به سرانجام رسانده است.